Tödürge’nin tarihçesi;

Tödürge, Sivas ilinin Zara ilçesine bağlı bir köydür.
1902 yılı kayıtlarında Todorag ya da Teotorag, 1912 yılı kayıtlarında ise Todurga adıyla geçen köy, 1928 yılından beri aynı adı taşımaktaydı. Daha sonraları Demiryurt olarak adı değiştirilen köye, 2005 yılında eski adı iade edildi.

Zara’nın hatta Sivas’ın en şanslı, en güzel köyü olduğunu söylersek abartmış olmayız

Tödürge Gölünün kuzeyinde yer alan Tepecik höyüğü ve kuzeydoğusunda Gökparmak sırtları eteklerindeki Çil Hasan mevkiinde yer alan Kültepe Höyüğü ilçede bulunan en eski uygarlık kalıntıları.
20 metre yüksekliğindeki Kültepe Höyüğünün Kalkolatik çağda (M.Ö. 4 binlerde) iskan gördüğü biliniyor.

Tödürge köyünün içerisinde, kuzey kısmında bulunan pur kayalıklara barınma, sığınma amacıyla kazılan pek çok mağara, mekan mevcuttur.
Söz konusu kaya mağaraları, kolayca işlenen pur kayalara yan yana ve alt alta oyulmuştur. Küçük mekanlar halindedirler. Yaklaşık 100 mağara, görüntüsüyle ziyaretçileri büyülüyor.

Mağaraların bazı kısımlarında taş ve horasanla örülmüş duvarlar ve gözetleme delikleri görülmektedir. Odalarda birisinin duvarında haç işareti vardır.

Uzmanlar, Demiryurt (Tödürge) köyü mağaralarının MS. 2.- 3. yüzyıllara ait olduğu tahmin ediyor.
Ancak Sivas Kültür ve Turizm Müdürü Kadir Pürlü; mağaraların tarihinin Demir Çağına (M.Ö. 1200-750) kadar uzandığı bilgisini aktarıyor.

Sivas’ın Zara ilçesinde kayalıklara oyularak oluşturulan Tödürge Kaya Mağaraları turizme kazandırılmayı bekliyor.
Yaklaşık 3-4 bin yıl önce barınma ve sığınma amacıyla yapıldığı tahmin edilen mağaralar, yan yana ve alt alta bulunuyor.
Bakıldığında apartman görüntüsünü andıran mağaralarda, küçük odalar yer alıyor.

İlk olarak Roma döneminde kullanıldığı tahmin edilen mağaralar daha sonra çeşitli medeniyetlere de ev sahipliği yaptığı biliniyor.
Kaya mağaralarının bazı kısımlarında ise horasan harcından örülmüş taş duvarlar ve gözetleme delikleri yer alıyor.
Köyü çevreleyen kaya mağaralarının kuzeyinde bulunan büyük kayalıkta ise haç işaretleri göze çarpıyor.
Son zamanlarda doğa olayları nedeniyle parçalanmalar görülen kaya mağaralarında ayrıca kaçak define avcılarının da kazılarla yapıya zarar verdikleri göze çarpıyor.

Tödürge’yi yörede öne çıkaran bir faktör de Suşehri ile Sivas arasında ÇANAK ÇÖMLEK, küp testi v.b. imalatı EL SANATI ile ünlenen TEK KÖYdür…
Bu el sanatı yüz yılarca köyün önemli geçim kaynağı iken 1970 ‘li yılların sonları itibarıyla terk edilmiştir.
Az da olsa hala dokunan kök boya yün hallıları ve yastıkları da ünlüdür…

Zara’nın hatta Sivas’ın en şanslı, en güzel köyü olduğunu söylersek abartmış olmayız sanırım…
Sivas-Erzincan yolunun 56. km. ‘sinde Hafik ile Zara arasında Zara’ya 12 km mesafede İpek Yolu üzerinde kurulmuş, Sivas ve Zara turizminde en ön sırada yer alan popüler bir köy Tödürge…

Tarihi geçmişi, coğrafi konumu ve doğası ile Tanrının çok lütufkâr davrandığı bir yerleşim yeridir…
Sivas’ın tarihi TÖDÜRGE GÖLÜ kıyısındaki Kültepesi ve Tepecik Höyüklerinden çıkarılan (Sivas Müzesinde) buluntularla başladığı,
M.Ö.2600’lü yıllara uzanan Kapodokya Kültürü TÖDÜRGE KAYA MAĞARALARI (Kaya Evleri) köyü öne çıkaran önemli bir faktördür…

Ermeni Tehciri olayında 9 Ermeni kızını Köyün yöneticileri Ermeni ailelerin ileri gelenleriyle anlaşarak Allahın emri ile Nişanlamışlardır.
Bu örnek bir olaydır…
Bu olayı 1905 doğumlu merhum babam İbrahim Lafçı’dan bizzat dinlemişimdir.

Köy yerleşiminin Bölgeden Bizanslıların çekilip, 1021 yılında Ermenilerin yerleşmesi ile başlamış.
(Anadolu Selçuklu Devleti’nin Kuruluşu ile Sivas Merkezden Oğuzların Bozok/Ayhanoğulları/DODURGA Boyuna mensup sekiz ailenin yerleştirilmesiyle ;
köyde eşit hane sayısında Müslüm ve gayri Müslüm birlikte yaşam başlamış ve yüz yıllar boyu sorunsuz devam etmiştir.

Köyde halen bayramlarda, düğünlerde, HIDIRELLEZ gibi belli günlerde Türkmen adetleri, giyim kuşamları kısmen de olsa yaşanmaktadır…

Tödürgeliler İstanbul’da gerçekten bir İstanbullu, TÖDÜRGE’de tam bir Tödürgeli olarak yaşamayı başarabilmektedirler…

Molla İbrahimoğlu Ahmet Hoca ve, Ishak Hoca,Nasuhoğlu Mehmet Emin HOCA, Zarifoğlu Arif Hoca,Molla ibrahimoğlu Derviş (Yılmaz) Hoca gibi Alimleri ile Burgucu Ali Ve Nasuhoğlu Kethuda SAİT AĞA gibi Cami yaptıran hayır severler, ayrıca; İbrahim ÖNDER, Mükerrem YENİCİ gibi Dünya ŞAMPİYONU Ünvanlı Pehlivanları bu köyden yetişmişlerdir.